Współuzależnienie
Uzależnienie od alkoholu, narkotyków (a także innych substancji lub zachowań) jednego z członków rodziny jest powodem destabilizacji jej funkcjonowania. Pozostali domownicy, długotrwale uczestniczący w takiej sytuacji, doświadczają współuzależnienia. Nie tylko partnerzy, ale także dzieci, rodzice i inne osoby pozostające w bliskiej relacji z osobą uzależnioną.
Współuzależnienie oznacza uczestnictwo w długotrwałej, destrukcyjnej sytuacji życiowej. Wiąże się to z patologicznym zachowaniem jednego z członków rodziny. Z tego względu wybory postępowania osoby współuzależnionej są ograniczone. Następuje regres własnego stanu i niemożność wprowadzenia zmian na lepsze. Jest to utrwalony w czasie schemat, nie epizod.
Osobę współuzależnioną charakteryzuje zależność od osoby uzależnionej i jej nałogu. Bardzo często bywa tak, że osoba pozostająca w relacji z alkoholikiem, zupełnie nie zdaje sobie sprawy ze swojego współuzależnienia i tego, jak negatywnie wpływa to na życie całej rodziny.
W czym tkwią osoby współuzależnione? Co mówią mechanizmy współuzależnienia?
NIE MÓW - nie mów o problemach w domu, o alkoholizmie, o złym zachowaniu alkoholika, o tym co się dzieje - nie wynoś brudów ze swojego domu na zewnątrz, jaki to wstyd.
NIE UFAJ - nie ufaj alkoholikowi, ile razy obiecywał, że się zmieni? Że zabierze Cię na obiad, do kina? Nie możesz mu ufać? Więc komu możesz? Nikomu!
NIE ZMIENIAJ - a jak coś zmienisz i będzie jeszcze gorzej? Jak możesz coś zmienić, gdy nikomu wokół nie można ufać? Zostaw, bo pogorszysz sytuację.
NIE CZUJ - mechanizm tłumienia emocji i wyparcia przejmują kontrolę. Osoby współuzależnione zamykają się w sobie, bo sytuacja jest bolesna, nie do zniesienia. Z czego biorą się także objawy somatyczne.
Kiedy zaczyna się współuzależnienie
- koncentracja życia wokół uzależnionego i alkoholu (lub innych środków),
- ciągłe doszukiwanie się źródła nałogu i daremne interwencje,
- ukrywanie uzależnienia przed otoczeniem, ingerowanie w to wszystkich członków rodziny,
- dążenie do utrzymania rodziny w komplecie,
- konieczność kontroli uzależnienia alkoholika i jego zachowań,
- pogodzenie się z sytuacją i dostosowanie do niej.
Jak objawia się współuzależnienie?
Przejęcie pełnej odpowiedzialności
Dla osoby współuzależnionej kontrolowanie zachowań innych jest sposobem radzenia sobie z bezradnością. Wylewanie alkoholu, odmierzanie ilości, kupowanie uzależnionemu trunków, zacieranie śladów to tylko niektóre z zachowań. Taka osoba przejmuje odpowiedzialność nad wszystkimi aspektami codzienności, którą alkoholik zaniedbuje, a także łagodzi konsekwencje wynikające z uzależnienia. Przykładowo: okłamuje innych, spłaca długi, sprząta, dba o wizerunek i higienę uzależnionego. Zaniedbuje także siebie na rzecz tych działań. Skutek jest odwrotny do zamierzonego, ułatwia to alkoholikowi dalsze picie, usprawiedliwia jego zachowania i przyzwala na nie.
Kłamstwa i zaprzeczanie
W rodzinie alkoholowej kłamstwa i zaprzeczanie temu, co się dzieje, są na porządku dziennym. Osoby współuzależnione kłamią w obronie alkoholika, ale także i swojej własnej. Postrzeganie rzeczywistości przez członków rodziny jest zaburzone, nie wiadomo już, co jest prawdą, a co kłamstwem. Szukanie wymówek i usprawiedliwień zachowania alkoholika doprowadza do zakłamania panującego w relacjach rodzinnych.
Samokrytycyzm
W większości przypadków alkoholik obwinia osoby w swoim najbliższym otoczeniu o to, że pije. Próbując usprawiedliwić swoje zachowania, zrzuca winę na partnera/dzieci/rodziców. “Gdybyś był inny/lepszy, nie musiałbym pić”. Osoby współuzależnione zaczynają wierzyć w te słowa, co pogłębia ich poczucie winy i bardzo negatywnie wpływa na poczucie własnej wartości. Nie potrafią przez to dostrzegać własnych sukcesów, które przypisują czynnikom zewnętrznym ani przyjmować pochwał.
Nieporadność życiowa
Dla osób współuzależnionych doprowadzenie do końca zamierzonych działań jest niezwykle trudne. Często już na samym początku zaniechają przedsięwzięcia, ponieważ sądzą, że przekracza to ich możliwości. To również mocno wpływa na już niezwykle niskie poczucie wartości.
Brak norm i wartości
Członkowie rodziny z problemem alkoholowym nie mogą przewidzieć tego, co się stanie. Ich sytuacja życiowa jest nieprzewidywalna, nie ma w niej żadnego punktu odniesienia. Nie ma kogoś lub czegoś, na czym można się wzorować. Normy i wartości, jakie powinny panować w rodzinie, są nieznane osobom współuzależnionym. Nie wiedzą jakie zachowania i sytuacje są naturalne, nie wiedzą także, że potrzebują pomocy specjalisty.
Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym
Zaburzenia funkcjonowania rodziny, w której przynajmniej jeden z rodziców ma problemy z alkoholem, dotyczą także dzieci. Przyjmują one charakterystyczne role, aby odnaleźć się w trudnej sytuacji i przetrwać ją. Więcej informacji znaleźć można w naszym artykule na temat DDA (Dorosłych Dzieci Alkoholików).
Konsekwencje psychologiczne
Przewlekły stres związany z życiem w patologicznej sytuacji oraz nieskuteczność działań, które mogłyby rozwiązać problemy, są przyczyną dolegliwości psychicznych występujących u osób współuzależnionych. Są to między innymi:
- nerwice,
- stany lękowe,
- huśtawki nastrojów,
- depresja,
- napięcie,
- stan permanentnego pogotowia emocjonalnego,
- zagubienie,
- brak realizmu,
- poczucie beznadziei,
- samotność,
- nieumiejętność, niemożność rozstania,
- nierozpoznawanie własnych potrzeb,
- nieumiejętność dążenia do celu,
W tym miejscu warto zaznaczyć, iż nie każda osoba znajdująca się w takiej sytuacji musi odpowiadać wszystkim wyżej wymienionym schematom.
NASZ DOM oferuje wsparcie terapeutyczne dla wszystkich osób pozostających w relacji z osobą uzależnioną. Z doświadczenia wiemy, że obecność, pomoc, wsparcie najbliższych dla uzależnionego są niezwykle istotne w całym procesie terapeutycznym. Warto skorzystać z konsultacji ze specjalistami, by pomóc także samemu sobie. W każdą sobotę o godzinie 18.00 odbywają się spotkania Grupy dla osób współuzależnionych. Więcej informacji pod podanym linkiem. Serdecznie zapraszamy do kontaktu.
Dlaczego warto podjąć terapię?
Prywatny Ośrodek Leczenia Uzależnień NASZ DOM prowadzi profesjonalne leczenie alkoholizmu i uzależnienia od innych substancji. W większości przypadków, osoby najbliższe dla alkoholików również wymagają podjęcia leczenia. Dlaczego warto zgłosić się na terapię? Podczas sesji osoby współuzależnione zdobywają wiedzę na temat:
- schematów wpływających na ich życie,
- zachowań osoby chorej, które determinowane są przez uzależnienie,
- tego, na co ma się wpływ, a na co nie,
- skutecznej rozmowy z osobą uzależnioną - jak zmotywować ją do leczenia,
- wsparcia podczas trwania w abstynencji,
- wyjścia z trudnej sytuacji życiowej.
