Zespół FAS. Picie alkoholu w ciąży

Co to jest choroba FAS?

Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS ang. Fetal Alcohol Syndrome) jest jednym z najcięższych wyników ekspozycji płodu na alkohol podczas ciąży. Choroba FAS jest nieodwracalna i prowadzi do trwałych problemów, które wpływają na każdy aspekt życia dziecka, a także później - w dorosłości.

Każda ilość alkoholu może potencjalnie szkodzić rozwijającemu się płodowi, jednak ryzyko wzrasta wraz z ilością i częstotliwością picia. Co niezwykle ważne:

  • Nie ma bezpiecznej ilości alkoholu podczas ciąży.
  • Nie ma bezpiecznego momentu na picie alkoholu w ciąży.
  • Wszystkie rodzaje alkoholu są szkodliwe.
  • Na urodzenie dziecka z Zespołem FAS najbardziej narażone są kobiety uzależnione od alkoholu.

FAS - objawy

Dzieci z syndromem alkoholowym mogą wykazywać szereg objawów. Te obejmują zarówno cechy fizyczne jak i wady rozwojowe, takie jak specyficzny wygląd twarzy dziecka z FAS czy odbiegająca od normy budowa ciała, czy trudności poznawczo-behawioralne.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że objawy FAS dla różnych dzieci mogą być inne, mieć mniejsze lub większe nasilenie. Zależy to przede wszystkim od ilości wypijanego przez matkę alkoholu podczas ciąży i jej etapu.

Wśród czynników zwiększających ryzyko FAS wymieniamy: wiek ciężarnej powyżej 30 lat, anemia,  stres, wystąpienie zaburzenia FAS w rodzinie.

Fizyczne objawy FAS

  • Charakterystyczne cechy twarzy: małe oczy, wyjątkowo cienka górna warga, krótki, zadarty nos i gładka powierzchnia skóry między nosem a ustami.
  • Zniekształcenia stawów, kończyn i palców.
  • Wolny wzrost przed i po urodzeniu - bardzo mała masa ciała, często zauważalna już od pierwszych dni życia.
  • Problemy ze wzrokiem lub słuchem.
  • Mały obwód głowy i rozmiar mózgu.
  • Wady serca oraz problemy z nerkami i kośćmi, które mogą wymagać specjalistycznej opieki medycznej.

Mózg i układ nerwowy

  • Zaburzenia koordynacji ruchowej i równowagi.
  • Upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się, opóźniony rozwój.
  • Słaba pamięć, trudności z przyswajaniem nowych informacji.
  • Problemy z koncentracją i przetwarzaniem informacji.
  • Nieumiejętność oceny sytuacji i podejmowania wyborów.
  • Nerwowość, nadpobudliwość.
  • Nagłe zmiany nastrojów.

Problemy społeczne i behawioralne

  • Trudności w szkole związane z koncentracją, przyswajaniem wiedzy i interakcją z rówieśnikami.
  • Problemy w relacjach z innymi, w tym z rodzeństwem, rówieśnikami i dorosłymi.
  • Problemy z adaptacją do zmian lub przejściem od jednego zadania do drugiego.
  • Problemy z kontrolą impulsów
  • Brak poczucia czasu, co utrudnia planowanie i organizację.
  • Trudności w skoncentrowaniu się na konkretnym zadaniu.
  • Nieumiejętność planowania, brak konsekwencji w dążeniu do celu.

Jak poznać, że dziecko ma FAS?

Diagnoza Zespołu Alkoholowego Płodowego jest stawiana przeważnie na podstawie kilku kryteriów:

  1. Potwierdzone narażenie płodu na działanie alkoholu.
  2. Określone cechy twarzy.
  3. Opóźnienia w rozwoju i/lub problemy z układem nerwowym.
  4. Wyjątkowo mała masa ciała.

Rozpoznanie, że dziecko ma FAS może być trudne, szczególnie jeśli historia narażenia na alkohol jest nieznana lub niejasna; często wymaga zespołu specjalistów, takich jak pediatrzy, psychologowie, logopedzi, terapeuci zajęciowi i innych, aby dokładnie ocenić objawy i historię pacjenta. Jednak prawidłowa diagnoza jest kluczowa dla zapewnienia właściwej opieki i wsparcia dla osoby z FAS.

Istnieje też kategoria FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorders) obejmująca nieco łagodniejsze formy zaburzeń związanych z używaniem alkoholu w ciąży.

Czy FAS da się leczyć?

Niestety, choroba FAS jest nieodwracalna. Istnieją jednak metody, które mogą załagodzić niektóre z objawów. Psychoterapia, leczenie psychiatryczne, operacje,  edukacja specjalna oraz wsparcie farmakologiczne są sposobami na poprawę jakości życia zarówno dorosłych, jak i dzieci z zespołem FAS.

Czy zespół FAS jest dziedziczny?

Zespół FAS nie jest chorobą dziedziczną. Pojawia się jako wynik ekspozycji płodu na alkohol w trakcie ciąży.

Jedyną i 100% gwarancją na uniknięcie ryzyka wystąpienia Alkoholowego Zespołu Płodowego jest całkowita abstynencja podczas ciąży.

Ile alkoholu powoduje FAS?

Nie ma bezpiecznej ilości alkoholu w ciąży, która gwarantowałaby uniknięcie wystąpienia FAS. Każda ilość alkoholu spożyta przez kobietę w ciąży może potencjalnie szkodzić rozwijającemu się dziecku.

Ile w Polsce jest dzieci z chorobą FAS?

Szacuje się, że w Polsce liczba dzieci z zespołem FAS może dochodzić do kilkudziesięciu tysięcy. Trudno jest określić dokładną liczbę ze względu na brak rozpoznania lub mylenie FAS z innymi schorzeniami.

Dorośli z FAS

Zespół FAS to stan, który ma trwały wpływ na jednostkę nie tylko w dzieciństwie. Uściślając, dorośli z FAS odczuwają objawy przez całe swoje życie. Oprócz wyraźnych cech zewnętrznych, osoby te często borykają się z wieloma problemami natury psychicznej.

Psychiczne konsekwencje, które mogą wyniknąć z FAS, obejmują szeroki zakres problemów. To nie tylko mniejszy poziom inteligencji, problemy z pamięcią czy z uczeniem się. Dorośli z FAS to często osoby upośledzone umysłowo. W zachowaniu pojawia się impulsywność czy nadpobudliwość, dodatkowo znajdują się w grupie ryzyka dotyczącego nadużywania alkoholu i narkotyków. Wszystko to wiąże się także z trudnościami w relacjach społecznych. Bardzo często pojawiają się:

  • depresja,
  • zaburzenia lękowe,
  • zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
  • fobie.

Masz problem z alkoholem?

Zespół Alkoholowy Płodowy (FAS) to szereg zaburzeń, które znacznie wpływają na życie dziecka, a także jego rodziny. Wynika z działania alkoholu na płód w okresie ciąży i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych i rozwojowych.

Zauważenie problemu z alkoholem to pierwszy krok do zdrowia i bezpiecznej ciąży. Jeżeli jesteś w ciąży i nie możesz przestać myśleć o piciu lub planujesz ciążę i boisz się, że nie będziesz w stanie zrezygnować z alkoholu, pamiętaj, że nie jesteś sama - w każdej chwili możesz zgłosić się po pomoc.

W naszym Ośrodku Leczenia Uzależnień oferujemy wsparcie i terapię dla kobiet w ciąży, które borykają się z uzależnieniem od alkoholu. Nasz wykwalifikowany zespół jest gotowy, aby pomóc Ci przejść przez ten trudny czas i udostępnić Ci narzędzia niezbędne do prowadzenia zdrowego trybu życia.

Czy to jest pierwszy krok w stronę trzeźwości, czy dalsza część Twojej zdrowieniowej podróży, jesteśmy tutaj, aby pomóc. Leczenie uzależnienia od alkoholu to nie tylko wsparcie dla Ciebie. To także szansa dla Twojego dziecka na lepszy start w życie. Skontaktuj się z nami.

Darek Siudak terapeuta uzależnień

O UZALEŻNIENIACH