Podatność na uzależnienia - dlaczego niektórzy się uzależniają, a inni nie?
Jakie doświadczenia sprawiają nam przyjemność? Może to być ulubiony posiłek, realizacja ważnego projektu w pracy, wypicie zimnego piwa, wypalenie papierosa, wyjście na zakupy czy dawka kokainy. Co więc sprawia, że się od nich uzależniamy?
Utrata kontroli nad zachowaniem lub używaniem substancji nazywa się uzależnieniem. Jest to cykl, który nieustannie krąży w umyśle i ciele osoby dotkniętej tym problemem. Mało tego, uzależnienie może spotkać każdego człowieka.
Dlaczego więc w grupie ludzi, którzy znają się od dawna, spotykają się regularnie, prowadzą podobny tryb życia, wspólnie spożywają alkohol lub sięgają po narkotyki… jedna osoba popadnie w uzależnienie, a pozostałe nie?
Żaden pojedynczy czynnik nie jest w stanie określić, kto i jak szybko się uzależni. Na tendencję do uzależnienia składa się wiele czynników. Wśród nich wyróżniamy:
- czynniki psychologiczne
- czynniki środowiskowe
- czynniki biologiczne
Świadomość własnych predyspozycji do uzależnienia i zrozumienie czynników ryzyka umożliwia identyfikację środków zapobiegawczych. Dzięki temu możemy trzymać uzależnienie z daleka od nas samych, a także naszych bliskich.
W naszym Ośrodku kładziemy szczególny nacisk na edukację uczestników terapii w zakresie uzależnień. Uczymy także, jak żyć z własnym uzależnieniem, rozwijać się i pomagać innym. Dowiedz się więcej i skorzystaj z bezpłatnej konsultacji z naszym terapeutą.
Czynniki psychologiczne
Deficyty emocjonalne, wynikające najczęściej z dzieciństwa, mogą stanowić podłoże uzależnienia. Osoba, która będąc dzieckiem, nie doznała bezpieczeństwa i miłości, może w przyszłości mierzyć się z brakiem poczucia własnej wartości, a te doświadczenia łagodzić za pomocą substancji psychoaktywnych. Zaczyna kształtować się mechanizm nałogowego regulowania uczuć.
Zaburzenia osobowości i choroby psychiczne mogą mieć wpływ na podatność na uzależnienia. Problemy psychiczne są bardzo często powodem nadużywania alkoholu, leków czy narkotyków.
Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że alkoholizm czy narkomania mogą prowadzić do problemów natury psychicznej. Nie zawsze więc można jednoznacznie określić, czy zaburzenie doprowadziło do uzależnienia, czy odwrotnie. Używki mają niebagatelny wpływ na funkcjonowanie mózgu i powodują uaktywnianie dotkniętych chorobą psychiczną obszarów mózgu.
Czynniki środowiskowe i społeczne
Osoba, która wcześnie zaczyna eksperymentować z substancjami psychoaktywnymi, jest bardziej podatna na uzależnienie niż taka, która spróbuje używek w późniejszym etapie swojego życia. Otoczenie, w którym się obracamy, ma bardzo duży wpływ na nasze poglądy, a także zachowanie. Jeżeli towarzystwem nastolatka są osoby pijące, palące czy zażywające narkotyki, prawdopodobieństwo takich samych zachowań znacznie wzrasta.
Strefa geograficzna, a także religia w danym kraju odgrywa w tym temacie istotną rolę. Polska jest krajem, w którym picie alkoholu od dawna zakorzenione jest w kulturze. Przy każdej okazji czy święcie sięgamy po wysokoprocentowe trunki. Poznajemy się i nawiązujemy relacje „wychodząc na piwo”. Takie wzorce również sprzyjają rozwijaniu się uzależnienia.
Dysfunkcyjne środowisko rodzinne, gdzie podstawowe potrzeby dziecka nie są zaspokojone, może być przyczyną większej podatności na uzależnienie w przyszłości. Zachowania przestępcze, nadużywanie alkoholu czy narkotyków przez osoby, na których się wzorujemy (rodzice, rodzeństwo, idole) szczególnie w okresie dzieciństwa i dorastania, zwiększają ryzyko, że będziemy funkcjonować w taki sam sposób.
Wykonywany zawód, status ekonomiczny, brak nadzoru osób dorosłych w dzieciństwie, a także dostępność alkoholu czy narkotyków również zaliczają się do czynników ryzyka.
Czynniki biologiczne
Jednym z podstawowych czynników biologicznych, który ma związek z rozwijaniem się uzależnienia, jest dziedziczenie. Temat dziedziczenia alkoholizmu jest dość szeroki, dlatego opisaliśmy go szczegółowo w jednym z artykułów, do którego można przejść za pomocą podanego odnośnika.
Wg naukowców ludzie posiadają wrodzone skłonności do uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Aktualne metody i badania nie dają możliwości wytypowania konkretnych genów odpowiedzialnych za tendencję do uzależnienia, dlatego nie można na tej podstawie oszacować, kto znajduje się w grupie ryzyka, a kto nie.
Fakty:
- Mutacja genów nadużywających alkohol rodziców zwiększa ryzyko rozwoju uzależnienia u ich dzieci.
- Geny są tylko jednym z czynników, które mogą powodować uzależnienie, jednak nie determinują go.
- Nie każde dziecko/wnuk alkoholika staje się alkoholikiem.
Pozyskana wiedza może pomóc w działaniach mających na celu zapobieganie uzależnieniu, a tym samym poważnych konsekwencji, których można by uniknąć, gdyby od samego początku stosowano środki zapobiegawcze.
Jeżeli podejrzewasz uzależnienie u siebie lub u kogoś z Twoich bliskich, skontaktuj się z nami. Wspólnie ustalimy, co możemy zrobić, aby polepszyć jakość Twojego życia.
